د کاغذ، پلستیک او که د ټوټې کڅوړې وکاروو؟
برابرونکی: قسیم هلال
تاسو چې په وروستي ځل د یو څه اخیستلو لپاره بازار ته تللي یئ نو تاسو به خامخا د پلستیک، کاغذ یا ټوکې له کڅوړو سره مخ شوي یئ ستاسو لپاره مونږ یو څه لرو په غور سره یې ولولئ
خبر دا دی چې دا ټولې کڅوړې چاپیریال ته زیان رسوي او کارپوهان وايي د پلیتیک په څیر د کاغذ او ټوټې کڅوړې هم زیان لري. د پلاستيکي کڅوړو په پرتله کاغذي او د ټوټې ډیرې تاوان رسوونکې دي ځکه دا ډول کڅوړې بار بار کارول کیږي
ستونزه دا ده چې ډیر کله موږ پدې اړه فکر کوو چې چاپیریال څنګه مناسب وساتو مونږ یواځې په دې فکر کوو چې کڅوړې پاتې ته ورسوو په ځای یې له بکسې ګټه واخلو
د شمالي ایرلینډ د اسمبلی شورا د 2011 پاڼې په وینا ، د پلاستيکي کڅوړو تولید د کاغذی کڅوړو تولید کولو څخه څلور چنده ډیر انرژي مصرفوي.
د پلاستيکي کڅوړو برخلاف (کوم چې د راپورونو سره سم د تیلو د پاکولو وروسته ترلاسه شوي فاضله موادو څخه جوړیږي) ، کاغذي کڅوړې د ځنګلونو د پرې کولو او قطع کولو وروسته جوړیږي.
پدې څیړنه کې دا هم راغلي چې د پلستیکي کڅوړو په پرتله د کاغذي کڅوړو په جوړیدو کې د ډیرې انرژۍ او ډیرو اوبو استعمال کیږي همدا ډول ترې په ډیره اندازه فضوله مواد هم پیدا کیږي
د نورټامپټن پوهنتون پروفیسر ښوونکی مارګریټ بیتس وایی، د کاغذي کڅوړو وزن زیات وي نو پدې خاطر تر دکانه رسیدل یې هم قیمته کیږي او همدا ډول پرې ډيری منابع مصرفیږي
د ځنګلونو په ختمیدو یا کمیدو سره چاپیریال ته ډول ډول ستونزې پیدا کیدای شي ځکه همدا ځنګلونه دي چې کاربنډای اکساید اخلي او اکسیجن تولیدوي چې د چاپیریال ښه ساتنې لپاره اړین ټکی دی
د ټوټې جوړې شوې کڅوړې تر کاغذي هم ډیرې خطرناکې او زیان اړونکي دې ځکه د جوړیدو په وخت کې یې د ډیرو اوبو تر څنګ ډیره انرژې هم مصرفیږي او چاپیریال ته یې تر نورو هر څه ډير اقلیمي تاوان اوړي
پروفیسور مارګریټ پدې اړه وايي: ‘پنبه یو مشکل فصل دی ، او کښت یې اسانه ندی ، نو موږ د دې کڅوړو په جوړولو کې ورته اندیښنو سره مخ یو چې د لباس د ګړندۍ بدلېدونکي تاثیراتو څخه ګڼل کیدای شي مونږ پکې د کمښت سره مخ کیږو.
په 2006 کې ، د انګلستان چاپیریال ادارې د دودیز پلاستيکي کڅوړو په پرتله د بیلابیل موادو څخه جوړ شوي کڅوړې وڅیړلې ترڅو پوه شي چې دوی څو ځله د ګرمې تودوخې کمولو لپاره کارولی شي.
څیړنې په ګوته کړې چې د کاغذ کڅوړې باید لږ تر لږه درې ځله بیا وکارول شي ، کوم چې د پلاستيکي کڅوړو مقدار څخه لږ دي.
د مطالعې څخه نورو موندنو وموندله چې د جامو جامو لږ تر لږه 131 ځله کارولو ته اړتیا لري. د دې له امله ، د دې کڅوړو په جوړولو او په کاټن تار کې ډیرې انرژي کارول کیږي.
مګر که چیرې د کاغذ کڅوړه لږترلږه بیا وکارول شي ، نو بیا ورته ارزیابي ته اړتیا لري: ایا دا کڅوړه به درې ځله بازار ته وړل کیدی شي؟
د کاغذونو کڅوړې د نورو کڅوړو په پرتله ډیر دوام نلري ، په ځانګړي توګه که دا کڅوړې لمدې شي.
د څیړنې په پایله کې ، د انګلستان چاپیریال اداره وايي د کاغذونو کڅوړې د دوی د ټیټ استحکام له امله په منظم ډول کارول کیدی شي. له بلې خوا ، د جامو کڅوړې خورا دوامدار دي او د کارونې لوړ موده لري.
پلاستيکي کڅوړې په فضا کې د تخریب لپاره 400 څخه تر 1000 کلونو پورې اړتیا لري او دا په نړۍ کې د پلاستيکي ککړتیا لوی لامل ګرځیدلی.
مګر د پلاستيکي کڅوړو جوړونکي سټان ګوستاف تالین کورنۍ وايي د هغه ډیزاین له نړۍ سره د مرستې لپاره و ، مګر پدې حیران شي چې څه پیښ شوي.
د هغه زوی راول تھولین وايي “دا مفکوره چې خلک به په اسانۍ سره دا کڅوړې لرې کړي زما د پلار لپاره به خورا عجیبه وي
سټین په 1959 کې په سویډن کې د پلاستيکي کڅوړه ایجاد کړې. پدغه وخت کې ، خلکو په عمده ډول د کاغذونو کڅوړې کارولې او ډیری ونې دې پروسې ته پرې شوې وې او د نورو ډیرو ونو ضرورت و چې ترې کاغذي کڅوړې برابرې کړل شي. نو دوی یو قوي کڅوړه رامینځته کړه چې زر له منځه لاړه نشي او په اسانۍ سره د برابرونې وړ وي
دوئ دا فکر کوو چې خلک به دغه کڅوړې بار بار وکاروي او د زیاتو ونو پریکیدو مخنیوی به وشي
“هغه کار چې موږ یې نن ورځ کولو ته هڅوو هغه دا دی چې خپل کڅوړه هټۍ ته وړو ،” راول تھولین وايي. او ولې تاسو دا کړنه نه تر سره کوئ؟
مګر خلک یوازې د یو ځل کارولو وروسته د بیا کارونې وړ پلاستيکي کڅوړې لرې کوي ، او اوس نړۍ د پلاستیک ککړتیا لویې ستونزې سره مخ ده.
غوره حل څه شی دی؟
دا خورا ساده دی.
که تاسو ډیری وخت خپل کڅوړې بدل کړئ ، دا کولی شي په چاپیریال ژور اغیزه وکړي.
پروفیسور مارګریټ وايي چې ‘د کڅوړو چاپیریالي اغیزو کمولو کې ترټولو مهم شی د کڅوړې بار بار کارونه ده زیاتوي، ډیری خلک بازارونو ته د دوی له کورونو د کڅوړو راوړل هیروي ، او په پایله کې دوی نوي کڅوړې اخلي.
دا به په چاپیریال باندې خورا ډیر تاثیر ولري پرته له دې چې د کاغذ ، پلاستیک یا ټوکر کڅوړو کارولو غوره کړي.
